Theo thống kê của chúng tôi, riêng năm 2009, diện tích bị chuột hại là 8.704,6 ha tăng 5.462,7 ha và gấp 8 lần so với năm 2006. Đặc biệt, một số diện tích ven làng, ven đồi gò bị chuột hại nặng gần như không cho thu hoạch. Thời gian này, các địa phương cơ bản đã thu hoạch xong ngô và các cây trồng vụ đông, từ đó sẽ hạn chế nguồn thức ăn và nơi cư trú của chuột trên đồng ruộng, đây là thời điểm thuận lợi để tổ chức diệt chuột. Diệt chuột lúc này sẽ hạn chế rất lớn số lượng chuột tham gia sinh sản và gây hại trong cả vụ. Để người dân chủ động, hạn chế tác hại của chuột gây ra, chúng tôi xin giới thiệu một số đặc tính của chuột và biện pháp kỹ thuật phòng trừ tổng hợp.
* Về đặc tính: Chuột là một trong những loại sinh vật gây hại nguy hiểm đối với sản xuất nông nghiệp và đời sống con người. Việc phòng trừ chuột đang là một vấn đề khó khăn đối với người dân vì do tập tính hoạt động của chúng chủ yếu vào ban đêm và là loài động vật có tính đa nghi cao, chúng có các giác quan như thính giác, xúc giác, khứu giác và vị giác rất phát triển nên khó diệt trừ. Mặt khác, chúng còn có khả năng di chuyển xa để tìm thức ăn, nên bán kính hoạt động gây hại lớn, khả năng gây thiệt hại cao trên diện tích rộng.
Trong điều kiện sản xuất nông nghiệp phát triển, nguồn thức ăn dồi dào nhưng việc săn bắt thiên địch của chuột như mèo, trăn rắn, chim cú của con người lại gia tăng, quần thể chuột ngày càng có điều kiện thuận lợi tăng nhanh số lượng cá thể. Một năm, một con chuột cái có thể đẻ được từ 4 - 5 lứa, mỗi lứa đẻ từ 8 - 12 con, do đó nếu chúng ta không có biện pháp tập trung ngăn ngừa, quản lý diệt trừ chuột hiệu quả và thường xuyên thì thiệt hại của chúng gây ra đối với sản xuất nông nghiệp là rất lớn.
* Biện pháp phòng trừ: Để phòng trừ chuột có hiệu quả nên áp dụng tổng hợp các biện pháp kỹ thuật.
- Biện pháp canh tác: Phát quang bờ, bụi rậm, gò đống,... làm mất nơi cư trú của chuột. Ruộng gần làng, gần đường, gần khu nghĩa trang,... thường xuyên bị chuột gây hại nặng, cần tiến hành quây rào ni lon xung quanh, kết hợp đo rọ bắt chuột.
- Biện pháp thủ công:
+ Đào hang, đổ nước, hun khói, xông hơi bằng đất đèn, soi đèn, săn đuổi, ... chú ý không làm hư hại bờ vùng, bờ thửa, các công trình thuỷ lợi.
+ Dùng các loại bẫy cặp (bẫy bán nguyệt), bẫy lồng sập, bẫy dính, sử dụng các loại mồi thích hợp như khoai lang, sắn tươi, ngô, cua, cá,... đặt bẫy ở nơi có chuột thường qua lại, chuột mới phá hại, đặt cả ngoài đồng, trong nhà, trong kho tàng.
- Biện pháp sinh học:
+ Dùng bả diệt chuột sinh học BCS hoặc Biorat đặt nơi có chuột thường qua lại, chuột mới phá hại, đặt cả ngoài đồng, trong nhà, kho tàng. Cách sử dụng: Dùng 100 - 200 gam cho một sào bắc bộ ( từ 3 - 5 kg/ha), cứ 5 - 6 m đặt 1 mô bả, mỗi mô bả khoảng 5 - 10 gam. Nơi nhiều chuột số mô bả và lượng bả tăng lên.
+ Đẩy mạnh phong trào nuôi mèo trong các hộ gia đình, bảo vệ các thiên địch như trăn, rắn, chim cú....
- Biện pháp hoá học: Chỉ sử dụng bả thuốc hoá học ở những nơi xa khu dân cư, nơi chuột đang phá hại mạnh. Sử dụng các loại thuốc: Storm, Rat K 2%D, ... để diệt chuột.
Kỹ thuật sử dụng thuốc Rat K như sau: Dùng thóc luộc nứt vỏ chấu để trộn mồi. Trộn 1 gói thuốc Rat K 10 gam với 4 - 5 lạng mồi, mồi khi trộn phải đủ ẩm và trộn thật đều với thuốc. Sử dụng trung bình 1 lạng mồi bả đặt thành 5 - 7 mô cho 1 sào bắc bộ. Cứ 1 kg thuốc Rat K cần luộc 30 kg thóc để được gần 50 kg mồi. Tùy theo mức độ hoạt động và gây hại của chuột mà tăng hoặc giảm lượng mồi bả, đặt bả trên lối chuột thường qua lại và nơi chuột mới phá hại.
Lưu ý: Khác với dịch hại khác, việc tổ chức diệt chuột cần phải đồng loạt trong cả khu vực lớn, vì chuột là loại động vật di chuyển nhiều, nếu chỉ diệt ở diện tích nhỏ thì sau một thời gian ngắn chuột ở khu vực xung quanh lại di chuyển tới sinh sôi nảy nở và tiếp tục gây hại. Khi đánh thuốc cần thông báo rộng rãi trong khu dân cư, tổ chức thu gom mồi thừa, xác chuột chôn cẩn thận đảm bảo an toàn cho người, động vật nuôi và môi trường. Tuyệt đối không dùng thuốc chuột Trung Quốc là thuốc ngoài danh mục không được phép sử dụng.
Trên đây là một số đặc tính và biện pháp phòng trừ chuột, rất mong bà con nông dân áp dụng vào sản xuất của gia đình mang lại hiệu quả cao.