Đầu vụ chiêm xuân năm nay, thời tiết diễn biến phức tạp, không khí lạnh tăng cường liên tiếp, cứ 3 - 4 ngày lại xảy ra một đợt, nên rét đậm - rét hại kéo dài. Đặc biệt trong tháng 3 có một đợt gió mùa đông bắc hiếm thấy vào giữa tháng, kết hợp với hội tụ gió trên cao nên đã có mưa trên diện rộng và gây rét đậm - rét hại từ ngày 16 - 19/3/2011. Do thời tiết diễn biến bất thường, nên tình hình sản xuất lúa vụ chiêm xuân chậm hơn so với trung bình các năm trước khoảng 15 đến 20 ngày. Việc gieo cấy muộn, cấy lại do gieo cấy lúa bị chết rét, rét kéo dài, số giờ nắng ít nên cây lúa hồi xanh và sinh trưởng phát triển chậm, vì vậy các đối tượng sâu bệnh cũng phát sinh muộn hơn so với các năm trước.
Hiện nay, thời tiết nắng ấm, cùng với việc bà con bón nhiều phân hơn so với các năm trước nhất là phân đạm, phân bón qua lá, nên các trà lúa sinh trưởng, phát triển xanh tốt; trà lúa xuân sớm đang giai đoạn làm đòng, trà xuân muộn giai đoạn cuối đẻ nhánh - đứng cái, làm đòng, đây là giai đoạn cây lúa mẫn cảm nhất với các loại sâu bệnh. Trên đồng ruộng cũng đã xuất hiện một số đối tượng sâu bệnh gây hại nhẹ rải rác. Thời gian từ nay đến cuối vụ chiêm xuân còn dài, bà con nông dân cần lưu ý và phòng trừ một số đối tượng sâu bệnh sau:
Rầy các loại: Rầy cám lứa 1 ra rộ từ đầu đến giữa tháng 4 gây hại nhẹ rải rác và tích luỹ mật độ cho lứa sau. Rầy cám lứa 2 ra rộ khoảng giữa tháng 5 (tương đương với thời gian rầy cám lứa 3 ra rộ của các năm trước), gây hại trên lúa giai đoạn trỗ bông - ngậm sữa. Cần phải quan tâm theo dõi mức độ phát sinh và gây hại để phòng trừ kịp thời, tránh hiện tượng gây cháy chòm, ổ vào cuối tháng 5, đầu tháng 6. Khi mật độ rầy trên 1.500 con/m2 sử dụng một trong các loại thuốc: Penalty 40 WP, Sectox 10WP, Conphai 700 WG, Amira 25 WG, Actara 25 WP,.. để phòng trừ. Nếu sau giai đoạn lúa vào chín sữa mà mật độ rầy vẫn cao trên 1.500 con/m2 bà con nên sử dụng một trong các loại thuốc Bassa 50 EC, Trebon 10 EC rẽ băng rộng 0,8 – 1m và phun kỹ vào gốc lúa.
Bệnh khô vằn: Nguồn bệnh đã xuất hiện trên đồng ruộng, bệnh phát triển mạnh từ giai đoạn lúa đứng cái - làm đòng và gây hại đến cuối vụ. Khi bị nặng làm khô dảnh và lá làm giảm diện tích quang hợp, gây hiện tượng hạt lúa bị lửng lép, giảm năng suất. Bệnh thường hại trên ruộng cấy dày, lá xanh tốt rậm rạp, bón đạm muộn. Thời tiết nắng mưa xen kẽ là điều kiện thích hợp cho bệnh lây lan, phát triển nhanh , bà con cần lưu ý: Khi ruộng bị bệnh dừng bón phân hoá học, phân bón lá và thuốc kích thích sinh trưởng. Ruộng có trên 20% khóm, dảnh bị bệnh, đặc biệt là khi vết bệnh lây lan lên 3 lá trên cùng thì phải tiến hành phun phòng trừ. Dùng thuốc Lervil 5 SC, Jinggang meisu 3 SL, 5 WP, Tilvil 50 SC, Vilusa 5.5 SC, Aloannong 50SL, Validacin 5 SL, ... phun theo hướng dẫn kỹ thuật trên bao bì.
Bệnh bạc lá, đốm sọc vi khuẩn: Bệnh thường phát sinh từ giai đoạn lúa làm đòng và phát triển gây hại đến cuối vụ, đặc biệt bệnh hại nặng sau những trận mưa dông và trên những ruộng bón nhiều đạm. Khi bệnh phát sinh, gây hại nặng làm giảm diện tích quang hợp và ảnh hưởng lớn tới năng suất lúa.
Để hạn chế bệnh, cần bón cân đối phân NPK, không bón đạm muộn, thường xuyên thăm đồng, phát hiện sớm và phòng trừ các ổ bệnh. Ruộng bị bệnh phải dừng ngay việc bón phân hoá học, phân bón lá và các chất kích thích sinh trưởng, sử dụng một trong các loại thuốc: Sansai 20WP, Sasa 20WP, Starner 20WP, Xanthomix 20WP, ... phun phòng trừ để tránh lây lan trên diện rộng.
Bọ xít dài: Hiện tại bọ xít dài đã xuất hiện rải rác trên đồng ruộng và phát sinh, phát triển tích luỹ mật độ gây hại trên lúa giai đoạn trỗ bông - ngậm sữa.
Đặc điểm của bọ xít dài là cả bọ xít non và trưởng thành chích hút dịch ở trong hạt lúa non, nên chỉ gây hại mạnh từ khi lúa trỗ đến chín sữa chín sáp gây hiện tượng lép lửng, làm giảm năng suất và chất lượng hạt lúa. Bọ xít thường gây hại nặng trên các ruộng trỗ sớm so với đại trà, ruộng cấy lúa nếp, lúa thơm chất lượng cao. Đặc điểm của bọ xít là bay di chuyển nhanh, xung quanh người có lớp vỏ sừng cứng bao bọc. Để phòng trừ bọ xít có hiệu quả, bà con cần chú ý: Khi trên ruộng có mật độ từ 6 con/m2 trở lên phải phòng trừ.
+ Thứ nhất là phải phun khi bọ xít còn non, phun cuốn chiếu từ ngoài vào trong.
+ Thứ 2 là phải phun vào lúc sáng sớm hoặc chiều tối, khi đó bọ xít ít di chuyển và không gây ảnh hưởng tới hạt lúa đang phơi màu.
+ Thứ 3 phải dùng các thuốc đặc hiệu như Pertox 5 EC, Bestox 5 SC, Fastac 5EC,.. Pha và phun theo hướng dẫn kỹ thuật ghi trên bao bì. Phải phun đủ lượng nước thì mới có hiệu quả cao.
Ngoài ra, khi lúa giai đoạn làm đòng - trỗ bông cần theo dõi và phòng trừ sâu cuốn lá nhỏ, sâu đục thân, bệnh đạo ôn cổ bông; giai đoạn lúa chắc xanh - đỏ đuôi lưu ý phòng trừ các ổ sâu cắn gié bằng các loại thuốc đặc hiệu.