Vụ Chiêm xuân 2014 - 2015, toàn tỉnh gieo cấy 36.250 ha lúa, trà xuân sớm và trà xuân trung chiếm 20% diện tích, còn lại 80% diện tích trà xuân muộn. Đến nay, theo thống kê toàn tỉnh đã gieo cấy trên 26 ngàn ha, đạt trên 70% kế hoạch, cây lúa đang trong giai đoạn hồi xanh, một số diện tích bắt đầu đẻ nhánh. Tuy nhiên, theo kết quả điều tra sâu bệnh của Chi cục Bảo vệ thực vật kỳ 9 – 10/2, diện tích lúa đã xuất hiện bệnh sinh lý là 936,7 ha tại các huyện gồm: Việt Trì, Cẩm Khê, Đoan Hùng, Hạ Hòa, Phù Ninh, Thanh Sơn... mức độ hại nhẹ đến trung bình, cục bộ hại nặng; tỷ lệ hại phổ biến từ 4 - 12%, cao 20 - 30%, cục bộ 50% (Việt Trì).
Nguyên nhân chủ yếu gây bệnh sinh lý trên lúa là do trong đất thiếu ô xy, đặc biệt ruộng bón nhiều phân hữu cơ chưa hoai mục, phân xanh không ủ hoặc ruộng trũng hẩu, yếm khí. Trên những ruộng nước sâu, úng ngập liên tục, nước ứ đọng lâu ngày không tháo được cũng dễ gây tình trạng thiếu oxy, tích tụ nhiều khí độc làm tăng độ chua của đất ảnh hưởng đến sự hô hấp và sinh trưởng của bộ rễ, làm rễ thối đen và không phát triển, khả năng hút chất dinh dưỡng giảm làm cho cây lúa thiếu dinh dưỡng. Do thời tiết thay đổi bất thường hoặc cấy trong những ngày thời tiết rét đậm, cấy sâu tay, cấy mạ già, thiếu phân bón lót đặc biệt là thiếu phân hữu cơ hoai mục và phân lân nên bệnh rễ phát sinh, phát triển. Triệu chứng chủ yếu của bệnh sinh lý là cây lúa sinh trưởng phát triển không bình thường, lá úa vàng, đầu chót lá khô đỏ, trên lá thường xuất hiện những vết bệnh đốm nâu, biểu hiện trên lá già trước. Khi bệnh nặng, rễ lúa có màu đen, mùi thối hoặc chua, cây lúa ngừng sinh trưởng, đẻ nhánh kém, những diện tích bị nặng còn có hiện tượng thối thân, thối bẹ, nếu không được khắc phục kịp thời, ruộng lúa có thể bị chết hàng vạt lớn, có khi chết cả ruộng.
Để hạn chế và khắc phục bệnh sinh lý tạo điều kiện cho cây lúa sinh trưởng, phát triển tốt, bà con nông dân cần thực hiện một số biện pháp kỹ thuật như sau: Đối với những diện tích chưa gieo cấy, cần tích cực áp dụng kỹ thuật thâm canh lúa cải tiến SRI. Tiến hành làm đất kỹ, bón vôi bột từ 15 đến 20 kg/sào, bón phân chuồng hoai mục 300 kg/sào, phân lân 20 kg/sào nhằm giảm độ chua trong đất. Thực hiện cấy nông tay, cấy thưa 30 - 35 khóm/m2, nên cấy 1 – 2 dảnh / khóm; duy trì đủ lượng nước trong ruộng nhằm chống rét cho lúa để hạn chế bệnh sinh lý. Tiến hành chăm sóc, bón phân, làm cỏ sớm khi thời tiết ấm; không cấy và bón thúc đẻ vào những ngày trời rét, nhiệt độ dưới 150C.
Khi ruộng chớm bị bệnh tháo kiệt nước phơi vài ba ngày, nếu ruộng trũng không thể tháo được nước thì phải bón thêm vôi bột và phân chuồng hoai mục. Tăng cường làm cỏ sục bùn kết hợp sử dụng các chế phẩm phun bổ sung dinh dưỡng và giải độc cho lúa như: XO Sogan Siêu ra rễ, XO Siêu lân… Nếu ruộng bị nặng sử dụng thuốc Antracol 70WP phun theo hướng dẫn kỹ thuật trên bao bì. Khi cây lúa hồi xanh trở lại, ra rễ mới thì tiến hành chăm sóc bình thường./.
Th.s: Nguyễn Quang Hưng
Chi cục BVTV Phú Thọ