UBND TỈNH PHÚ THỌ SỞ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT   Số: 89 /PA-SNN-BVTV

CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc             Phú Thọ, ngày 19  tháng 01 năm 2016

PHƯƠNG ÁN

Ứng phó với sinh vật gây hại cây trồng trong điều kiện thời tiết bất thuận

Ngày 04/01/2016, Cục Bảo vệ thực vật có Công văn số 05/BVTV-TV về việc tăng cường công tác bảo vệ thực vật trong điều kiện thời tiết bất thuận. Theo dự báo của Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn Trung ương, hiện tượng El-Nino có cường độ tương đương với năm 1997/1998 tiếp tục kéo dài đến hết tháng 4/2016. Trong thời gian tới, El-Nino gây nền nhiệt cao, lượng mưa thiếu hụt hơn so với trung bình nhiều năm, tình trạng khô, hạn sẽ ảnh hưởng hầu hết các tỉnh miền núi Phía Bắc, trong đó có tỉnh Phú Thọ. Hiện tượng này không chỉ ảnh hưởng tới thời vụ, cơ cấu giống, sinh trưởng, phát triển của cây trồng mà còn làm cho một số sinh vật gây hại có thể bùng phát và diễn biến phức tạp, khó lường, gây khó khăn cho công tác dự báo, hướng dẫn và chỉ đạo phòng chống.

Để hạn chế đến mức thấp nhất ảnh hưởng của thời tiết bất thuận trong sản xuất, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn xây dựng Phương án Ứng phó với sinh vật gây hại cây trồng trong điều kiện thời tiết bất thuận, cụ thể như sau:  

I/ ĐẶC ĐIỂM CÂY TRỒNG:

- Theo Kế hoạch vụ Chiêm xuân 2015 - 2016, toàn tỉnh triển khai gieo cấy lúa 36.000 ha, cây ngô 6.100 ha, cây lạc 3.600 ha, rau các loại 4.300 ha, sắn 8.200 ha.

- Cơ cấu giống, cây trồng và thời vụ:

+ Trà lúa Xuân sớm (3% diện tích): Cấy trên chân đất trũng; sử dụng các giống X21, Xi23; gieo mạ dược từ 25/11 - 5/12/2015, cấy khi mạ được 6 - 7 lá. Đây là các giống dễ nhiễm rầy và bệnh đạo ôn.

+ Trà lúa Xuân trung (15% diện tích): Sử dụng các giống Nhị ưu 838, Nhị ưu số 7, Thục hưng 6, CT16 trên chân đất vàn thấp (ngập lũ tiểu mãn); sử dụng các giống J02 (Dễ nhiễm sâu đục thân gây dảnh héo và bông bạc về cuối vụ), ĐS1 trên chân đất vàn. Thời vụ gieo mạ từ 30/12/2015 - 05/01/2016, cấy khi tuổi mạ đạt 3,5 - 4 lá.

+ Trà lúa Xuân muộn (82% diện tích): Gieo cấy trên chân đất vàn, vàn cao. Sử dụng các giống lúa lai: Nhị ưu 838, Nhị ưu số 7, GS9, Syn6, Thục hưng 6, N.ưu 89, CT16, TH3-3, PHB71, SQ2, TH3-5; lúa thuần: RVT, VS1, HT1, KDĐB, Thiên ưu 8, TBR225, Nếp 97. Thời vụ gieo mạ từ 01 - 7/02/2016, cấy mạ 2 - 2,5 lá; gieo thẳng từ 5 - 15/02/2015. Trong đó cần lưu ý một số giống: Nhị ưu 838, Nhị ưu số 7, GS9 dễ nhiễm bệnh bạc lá, đốm sọc vi khuẩn; TBR225 dễ nhiễm bệnh khô vằn, đen lép hạt.

Trên thực tế, do điều kiện thời tiết ấm, nông dân ở nhiều địa phương (Phù Ninh, Tam Nông, Hạ Hòa, Yên Lập, ...) đã gieo mạ các giống ngắn ngày trước khung lịch. Khi cấy tiếp tục gặp thời tiết ấm, cây lúa sẽ phát triển nhanh, trỗ sớm ảnh hưởng đến năng suất. Mặt khác, đây là điều kiện để sâu, bệnh phát sinh, gây hại sớm và diễn biến bất thường.

+ Cây màu, cây công nghiệp ngắn ngày bố trí trên chân cao khó nước, trên đất bãi. Ngô sử dụng các giống LVN4, NK4300 (Dễ nhiễm bệnh lùn sọc đen), DK9955, DK8868, DK6919, P4199, B265, Ngô nếp; Giống ngô chuyển gien: NK66 Bt, NK66 GT, NK66 Bt/GT; gieo từ 05 - 20/02/2016. Lạc sử dụng các giống L14, MD7, TB25, L26 gieo từ 05 - 15/02/2016. Đậu tương sử dụng các giống DT84, ĐT26, DT2000 gieo từ 10/02 - 10/3/2016.

II/ DỰ BÁO TÌNH HÌNH DỊCH HẠI CÂY TRỒNG TRONG VỤ:

1. Trên cây lúa:

Các đối tượng dịch hại chính gồm: Chuột, rầy các loại, sâu đục thân, sâu cuốn lá, bệnh khô vằn, bệnh đạo ôn, bệnh bạc lá, bệnh đốm sọc vi khuẩn. Ngoài ra, ốc bươu vàng, bệnh sinh lý, bọ trĩ, ruồi đục nõn hại đầu vụ; bệnh lùn sọc đen xuất hiện và gây hại ở giai đoạn đẻ nhánh; bọ xít dài gây hại giai đoạn trỗ - ngậm sữa; nhện gié, bệnh đen lép hạt hại cuối vụ. Diễn biến sự phát sinh và gây hại của một số đối tượng chính trong vụ cụ thể như sau:

- Chuột: Gây hại liên tục trong vụ, gây hại mạnh giai đoạn lúa đẻ nhánh - làm đòng, gây hại ngô giai đoạn trỗ cờ, phun râu - chín sáp.

- Rầy các loại: Rầy xám phát triển và gây hại mạnh giai đoạn lúa đứng cái - làm đòng; rầy nâu, rầy lưng trắng gây hại mạnh giai đoạn lúa trỗ - chắc xanh. Mức độ hại nhẹ đến trung bình, cục bộ hại nặng có thể gây cháy ổ. Ngoài gây hại, rầy lưng trắng còn là môi giới truyền bệnh lùn sọc đen. Có 3 lứa rầy gây hại trong vụ:

+ Lứa 1: Rầy cám ra rộ từ cuối tháng 2 đến giữa tháng 3 trên lúa xuân sớm giai đoạn đẻ nhánh. Lứa này mật độ thấp, không gây hại lớn chỉ tích luỹ mật độ cho lứa sau.

+ Lứa 2: Rầy cám ra rộ từ giữa đến cuối tháng 4, gây hại trên lúa xuân sớm giai đoạn trỗ - ngậm sữa, mức độ hại nhẹ đến trung bình, cục bộ hại nặng gây cháy ổ nhỏ vào cuối tháng 4, đầu tháng 5.

+ Lứa 3: Rầy cám ra rộ từ giữa đến cuối tháng 5, gây hại trên lúa xuân trung và xuân muộn giai đoạn chắc xanh - đỏ đuôi. Đây là lứa rầy chính trong vụ có khả năng gây hại nặng, mức độ hại nhẹ đến trung bình, cục bộ hại nặng có thể gây cháy chòm trên các giống nhiễm vào cuối tháng 5, đầu tháng 6.

Dự kiến diện tích và mức độ gây hại cao hơn năm 2015. Các huyện cần chú ý: Yên Lập, Cẩm Khê, Tân Sơn, Phù Ninh, Việt Trì, Đoan Hùng, Hạ Hòa, Thanh Thủy, Lâm Thao, Thanh Ba, Thanh Sơn, ...

- Sâu đục thân 2 chấm: Vụ xuân có 2 lứa gây hại chính:

+ Lứa 1: Bướm ra rộ khoảng từ giữa đến cuối tháng 3, sâu non gây dảnh héo rải rác trên lúa giai đoạn đẻ nhánh. Giai đoạn này cây lúa có khả năng tự đền bù sự gây hại do sâu đục thân gây ra, cần tập trung chăm sóc, không phun thuốc hoá học để bảo vệ thiên địch đầu vụ.

+ Lứa 2: Bướm ra rộ từ đầu đến giữa tháng 5, sâu non gây bông bạc chủ yếu trên trà xuân muộn trỗ trùng thời kỳ bướm rộ, mức độ hại từ nhẹ - trung bình, cục bộ ổ nặng. Đây là lứa gây hại chính trong vụ.

Dự kiến diện tích và mức độ hại có khả năng cao hơn năm 2015. Các huyện cần chú ý: Phù Ninh, Đoan Hùng, Lâm Thao, Thanh Thủy, Thanh Sơn, ...

- Sâu cuốn lá nhỏ: Có 2 lứa có khả năng gây hại trong vụ:

+ Lứa 1: Bướm ra rộ cuối tháng 2 đến giữa tháng 3, sâu non gây hại rải rác trên lúa xuân sớm. Mức độ hại nhẹ, không cần phòng trừ.

+ Lứa 2: Bướm ra rộ từ cuối tháng 3 đến giữa tháng 4, sâu non gây hại trên lúa xuân sớm giai đoạn làm đòng, lúa xuân muộn giai đoạn đứng cái - làm đòng, mức độ hại nhẹ đến trung bình, cục bộ hại nặng. Đồng thời, đây là lứa nguồn tiếp tục tích lũy mật độ trên diện tích lúa xuân cấy muộn, trên lúa chét, gốc rạ và bờ cỏ để chuyển lứa, gây hại mạnh trên lúa mùa sớm.

Dự kiến diện tích nhiễm và mức độ gây hại cao hơn năm 2015. Các huyện đều cần quan tâm theo dõi để phòng trừ.

- Bệnh khô vằn: Phát sinh và gây hại mạnh trên các trà lúa ở giai đoạn đứng cái, làm đòng - chắc xanh từ cuối tháng 3 đến cuối vụ. Bệnh hại nặng trên ruộng cấy dày, bón nhiều đạm, bón không cân đối. Dự kiến diện tích nhiễm và mức độ gây hại có khả năng cao hơn năm 2015.

- Bệnh đạo ôn: Phát sinh gây hại diện hẹp trên các trà lúa ở giai đoạn đẻ rộ - trỗ bông từ giữa đến cuối tháng 3 và lây lan gây hại mạnh trong tháng 4 đến đầu tháng 5. Bệnh hại nặng trên giống nhiễm (Nếp 97, X21, Xi23,...) và một số giống không có trong hướng dẫn cơ cấu giống nhưng do nông dân tự gieo cấy (BC15, KD18, Q5,...), ruộng lúa xanh tốt, bón thừa đạm. Dự kiến diện tích nhiễm và mức độ gây hại tương đương năm 2015. Các huyện cần chú ý: Lâm Thao, Yên Lập, Thanh Sơn, Đoan Hùng, Cẩm Khê, ...

- Bệnh bạc lá, đốm sọc vi khuẩn: Bệnh phát sinh và gây hại vào cuối vụ xuân khi lúa ở giai đoạn làm đòng - trỗ chín, phát triển mạnh sau những trận mưa dông. Bệnh thường gây hại nặng trên các giống lúa có bản lá to, màu xanh đậm, ruộng bón nhiều đạm, bón đạm muộn và bón không cân đối, lưu ý trên những ruộng thường xuyên bị bệnh ở những vụ trước.

2. Trên cây ngô xuân: Sâu xám gây hại giai đoạn cây con; sâu ăn lá, sâu đục thân, đục bắp, rệp cờ, bệnh khô vằn, bệnh đốm lá lớn, ... gây hại giai đoạn phát triển thân lá - chín; mức độ hại nhẹ đến trung bình. Bệnh lùn sọc đen có thể xuất hiện gây hại cục bộ.

3. Trên cây rau: Sâu tơ, sâu xanh, sâu khoang, rệp, bọ nhảy, bệnh sương mai, bệnh thối nhũn, bệnh đốm vòng, ...  gây hại nhẹ đến trung bình, cục bộ hại nặng.

4. Trên cây chè:

- Bọ cánh tơ, nhện đỏ, ... gây hại nhẹ đến trung bình, cục bộ hại nặng, có thể ảnh hưởng lớn đến năng suất trên những nương chè dãi nắng, không có cây che bóng hoặc mật độ cây che bóng quá thưa. Thời điểm cần chú ý: Tháng 3 - 6.

- Rầy xanh, bọ xít muỗi, bệnh đốm nâu, đốm xám, bệnh phồng lá, bệnh thối búp gây hại nhẹ đến trung bình. Thời điểm cần chú ý: Tháng 3 - 9.

5. Trên cây ăn quả:

- Sâu vẽ bùa, rầy chổng cánh, sâu đục thân cành xuất hiện và gây hại vào đầu vụ xuân trên cây bưởi.

- Nhện đỏ, sâu đục quả, bệnh chảy gôm, bệnh loét, bệnh sẹo gây hại trên cây bưởi vào tháng 3 – 5.

- Nhện lông nhung, bọ xít nâu, bệnh sương mai hại nhãn vải trong vụ xuân. Mức độ nhẹ đến trung bình, cục bộ hại nặng.

6. Trên cây lâm nghiệp: Châu chấu tre lưng vàng phát sinh gây hại đầu tháng 4 trên các rừng tre, luồng và trên ngô, lúa; các huyện đã phát sinh các năm trước cần chú ý: Đoan Hùng, Tam Nông, Thanh Sơn, Yên Lập, Hạ Hòa, Cẩm Khê, Thanh Ba. Ngoài ra cần theo dõi sâu xanh hại bồ đề; bệnh chết ngược, bệnh héo ngọn, khô cành, bệnh thối thân, sâu nâu ăn lá hại keo; mối, bệnh khô cành, đốm lá hại bạch đàn; Kiến, mối, bọ hung, sâu xám, sâu ăn lá, bệnh phấn trắng, héo rũ, ... gây hại nhẹ cây con giai đoạn trong vườn ươm.

III/ CHỦ TRƯƠNG VÀ BIỆN PHÁP PHÒNG TRỪ:

Để phòng chống sinh vật gây hại cây trồng trong điều kiện thời tiết bất thuận có hiệu quả, đề nghị UBND các huyện, thành, thị tập trung thực hiện một số nội dung sau:

1. Công tác chỉ đạo:

- Trên cơ sở Phương án này, đề nghị UBND các huyện, thành, thị sớm xây dựng phương án của địa phương, triển khai đến xã, phường, thị trấn và HTX trên địa bàn để thực hiện.

- Chỉ đạo triển khai thực hiện kế hoạch số 4848/KH-UBND ngày 23/11/2015 của UBND tỉnh về đẩy mạnh ứng dụng quản lý dịch hại tổng hợp (IPM) trên cây trồng giai đoạn 2016 – 2020, chú ý coi trọng các biện pháp canh tác  (Mở rộng diện tích áp dụng SRI đảm bảo từ 4 - 5 nguyên tắc trên lúa và áp dụng quy trình VietGAP trong sản xuất rau, cây ăn quả, chè, ... Tích cực trồng, chăm sóc và bảo vệ cây che bóng trên nương chè) kết hợp biện pháp thủ công (ngắt ổ trứng sâu, bắt sâu non, bắt ốc bươu vàng, ...) ưu tiên sử dụng các loại thuốc sinh học, thảo mộc và thuốc đặc hiệu có độ độc thấp để phòng trừ. Sử dụng thuốc BVTV theo nguyên tắc “4 đúng”, chỉ phun khi trên ruộng có mật độ sâu, tỷ lệ bệnh gây hại đến ngưỡng phòng trừ, đảm bảo thời gian cách ly khi thu hoạch.

- Tổ chức tốt các đợt diệt chuột tập trung trong vụ Chiêm xuân theo Công văn số 1668/SNN-BVTV ngày 16/12/2015 của Sở Nông nghiệp và PTNT để hạn chế chuột gây hại trong vụ.

- Chỉ đạo các phòng, trạm chuyên môn thường xuyên bám sát đồng ruộng, nắm chắc diễn biến, xu hướng phát triển của sinh vật gây hại, chủ động thông báo và tham mưu kịp thời với UBND cấp huyện chỉ đạo có hiệu quả.

2. Công tác tuyên truyền tập huấn:

- Chỉ đạo các phòng, ban, trạm phối hợp tốt với cơ quan thông tin tuyên truyền của tỉnh, huyện để thông tin tuyên truyền về ảnh hưởng của điều kiện thời tiết bất thuận đến sinh trưởng và phát triển của cây trồng, hướng dẫn nông dân tự kiểm tra đồng ruộng, phát hiện và phòng chống kịp thời các đối tượng sinh vật gây hại.

- Tăng cường tập huấn, hướng dẫn cho cán bộ khuyến nông cơ sở làm công tác bảo vệ thực vật để thực hiện tốt nhiệm vụ được giao trên địa bàn.

3. Công tác thanh, kiểm tra:

Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và quản lý tốt việc kinh doanh, buôn bán, sử dụng thuốc BVTV trong tỉnh, xử lý nghiêm các vi phạm. Thực hiện tốt công tác kiểm dịch thực vật nội địa, ngăn chặn kịp thời, không cho sinh vật lạ xâm nhập, phát tán, lây lan gây hại trên địa bàn.

Trên đây là Phương án Ứng phó với sinh vật gây hại cây trồng trong điều kiện thời tiết bất thuận, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn đề nghị UBND các huyện, thành, thị, các đơn vị trong ngành phối hợp, chỉ đạo để công tác bảo vệ và kiểm dịch thực vật đạt hiệu quả, đảm bảo sản xuất vụ Chiêm xuân thắng lợi./.